Vergi uçotu və vergitutma
Vergi — dövlətin və bələdiyyələrin fəaliyyətinin maliyyə təminatı məqsədi ilə vergi ödəyicilərinin mülkiyyətində olan pul vəsaitlərinin mənimsəməsi şəklində dövlət büdcəsinə və yerli büdcələrə köçürülən məcburi, fərdi və əvəzsiz ödənişdir.
Vergi auditi:
- Müəssisənin AR vergi qanunvericiliyinə əməl etməsinin yoxlanılması, həmçinin vergi hesabatlarının düzgünlüyünün təsdiq edilməsi;
- Fiziki və hüquqi şəxslərin verginin hesablanması və ödənilməsi üzrə konsultasiyası;
- Vergi yoxlamalarının müşahidəsi. Vergi yoxlamasının aktı üzrə etirazların hazırlanması;
- Vergi mübahisələrinin aparılmasında yardım:
- • yuxarı vergi orqanına apelyasiya şikayətinin hazırlanması,
• ərizələrin, şikayətlərin, xahişlərin və digər prosessual sənədlərin hazırlanması,
• məhkəmə orqanlarında vergi ödəyicisinin maraqlarının təmsil edilməsi; - Vəzifəli şəxslərin müəssisənin vergi mübahisələri ilə bağlı cinayət işləri üzrə müdafiəsi;
- Nəzərdə tutulan sazİşlərin vergi nəticələrinin qiymətləndirilməsi;
- Vergi planlaşdırma sisteminin qurulması;
- Vergi uçotunun aparılması, vergi bəyannamələrinin tərtib edilməsi və AR qanunvericiliyi əsasında ödəniləcək vergilərin hesablanması;
- Vergi uçotunun qurulması və ya bərpa edilməsi;
- Vətəndaşlara fiziki şəxslərin gəlirləri üzrə bəyannamələrin doldurulmasında yardım;
- Vergitutma və mühasibat uçotunun məqsədləri üçün uçot siyasətinin işlənməsi və funksiyası;
- Vergi sualları üzrə seminarların keçirilməsi.
- Vergi Uçotu
Vergi uçotu, vergitutma bazasının və həmin verginin məbləğinin hesablanması ilə bağlı
prosesləri fasiləsiz və sənədləşdirilmiş qaydada həyata keçirməklə konkret
vergi üzrə vergitutma bazasının yaradılması, uçotu və yayılmasının tənzimlənən
sistemidir.
Vergi uçotunun əsas funksiyaları:
• Vergi ödəyicilərinin vergi öhdəliklərinin dəqiq müəyyən edilməsi üçün zəruri
olan ilkin məlumatların toplanması və müəyyən edilmiş qaydada uçotunun
aparılması;
• Mühasibat və vergi registrlərində və mühasibat uçotunun hesablarında ilkin
vergi məlumatlarını vaxtında əks etdirmək;
• Vergi ödəyicisinin vergi öhdəliklərinin səviyyəsini dəqiq müəyyən etmək;
• Düzgün və dəqiq vergi hesablamalarının yaradılması;
• Vergi məlumatlarının və vergi hesablarının yaradılmasına nəzarət etmək.
Beləliklə,
vergi uçotu vergi öhdəliklərinin dəqiq, obyektiv hesablanması və təşkilatın
vergi hesablarının hazırlanması üçün zəruri olan maliyyə məlumatlarının
toplanması, uçotu və işlənməsini əhatə edən mühasibat uçotunun bir hissəsi
olaraq qalır.
Vergi uçotunun hesablanması
Sahibkarlıq fəaliyyətinin vergiyə cəlb edilməsi zamanı zəruri vergi sənədləri hazırlanır.
Vergi sənədləri vergilərin hesablanmasını, verginin məbləğini və vergi öhdəliyinin
məbləğini əks etdirən sənədlərdir. Vergi sənədlərinə aşağıdakılar daxildir:
• Uçot-hesabat sənədləri;
• Müşayiətedici sənədlər;
• Bildiriş.
Uçot-hesabat sənədləri – vergi öhdəliyinin məbləğini əks
etdirən sənədlərdir. Hər bir vergi növü üçün ayrıca bəyannamə forması müəyyən
edilmişdir. Ucot-hesab sənədləri funksiyasını yerinə yetirən vergi bəyannamələri
tərtib edilərək müəssisənin rəhbəri və baş mühasib tərəfindən imzalandıqdan
sonra vergi ödəyicisinin uçotda olduğu vergi orqanına təqdim edilir.
Müşayiətedici sənədlər – vergilərin hesablanması üçün
tələb olunan, vergi hesablarında olan məlumatlara əsaslanan, onları izah edən və
tədqiqat materialı kimi çıxış edən sənədlərdir. Nümunə kimi satıcılar tərəfindən
alınan mallara (xidmətlərə, işlərə) görə təqdim etdikləri vergi hesablama
fakturalarını göstərə bilərik.
Vergi uçotu registrləri – müəssisələrdə
vergi bəyannaməsi üçün nəzərdə tutulmuş ümumi qeydiyyat və ilkin uçot hesabat
formalarıdır. Vergi hesabatında əks etdirilməli və ilkin uçot sənədlərində əks
etdirilməli olan məlumatlar vergi hesabatı qeydlərində toplanmalı və sistemləşdirilməlidir.
Göstərilən hesabat dövrü üçün tərtib edilmiş vergi uçotunda olan məlumatlar
ümumiləşdirildikdən sonra bu məlumatlar bəyannamələrə verilir