Posts in category: Blog

Vergi və Vergitutma

Vergi — dövlətin və bələdiyyələrin fəaliyyətinin maliyyə təminatı məqsədilə vergi ödəyicilərinin mülkiyyətində olan pul vəsaitlərinin özgəninkiləşdirilməsi şəklində dövlət büdcəsinə və yerli büdcələrə köçürülən məcburi, fərdi, əvəzsiz ödənişdir

Vergi hesabatlarını hər il düzgün şəkildə hazırlanmaq və təqdim edmək lazımdır. Bu, iş sahiblərinin maliyyə planlaması və məhsuldarlığı üçün vacibdir. Vergi tənzimləmələri ilə bağlı mütəmadi yeniliklər olduğu üçün, peşəkar maliyyə xidmətləri – Abacus Audit şirkəti tərəfindən göstərilən xidmətlər, əhəmiyyətli ola bilər. Abacus Audit şirkəti, vergi hesabatları və maliyyə əməliyyatlarınızı effektiv şəkildə idarə etmək üçün sizə xidmət təklif edilir.

Vergi növlərinin bir hissəsi:

• Fiziki şəxslərin gəlir vergisi, şəxsin əldə etdiyi maaş, sənədləşdirilməmiş gəlir və əlavə qazanclar kimi gəlirlərinə əsasən hesablanan və dövlətə təhvil verilməsi məcburi olan bir vergi növüdür.
• Hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi, bələdiyyə mülkiyyətində olmayan müəssisə və təşkilatlar kimi bələdiyyə mülkiyyətində olmayan müəssisə və təşkilatlardan gəlir əldə edən hüquqi şəxslərin ödəməli olduğu vergidir.
• Sadələşdirilmiş vergi, vergi ödəyicilərinin hesabatlarını və ödəmələrini daha asan və sadə hala gətirən bir vergiləşdirmə rejimidir, xüsusilə kiçik və orta ölçüdə işlər üçün tətbiq olunur
• Əlavə dəyər vergisi, müəssisələrin və ya şəxslərin istehsal etdiyi və ya satdığı məhsulların dəyərinə əlavə olaraq əlavə edilən dövlət vergisidir.
• Aksizlər, müəssisələrin və şəxslərin müəyyən məhsulları alarkən və ya satarkən ödəməli olduğu dövlət vergiləridir.

Vergi haqqında daha dərin məlumat almaq və maliyyələrinizi düzgün idarə etmək istəyirsinizsə, peşəkarların köməyindən istifadə etmək məqsədəuyğundur. Abacus Audit – sizin vergi işlərinizi və maliyyə öhdəliklərinizi düzgün yerinə yetirmək üçün təqdim edilmiş peşəkar maliyyə xidmətləri ilə sizə kömək edə bilər.

Abacus Audit And Consulting” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətin Maliyyə, Mühasibatlıq və Audit xidmətləri

Şirkətimiz, müəssisələrə peşəkar maliyyə hesabatları hazırlanması, mühasibatlıq və audit xidmətləri təklif edir. Bizim xidmətlərimiz, müştərilərimizin maliyyə proseslərini idarə etmələrinə və maliyyə hesabatlarını düzgün şəkildə hazırlamağa kömək edir. Müştərilərimizə verdiyimiz xidmətlərdən ən əhəmiyyətlisi, maliyyə təhlükəsizliyi və güvənirlilikdir. Şirkətimiz, maliyyə-mühasibatlıq xidmətlərinin keyfiyyətli təminatı üçün peşəkar mütəxəssislərdən ibarətdir və müştərilərin maliyyə proseslərinin effektiv idarə olunmasına yardım edir.

Bizim əsas məqsədimiz müştərilərimizin maliyyə hesabatlarının düzgün və qanuni şəkildə hazırlanması və müvafiq standartlara uyğunluğudur. Biz daima son maliyyə tənzimləmələri və beynəlxalq maliyyə hesabatları standartları barədə ən son məlumatlara malik oluruq və bu biliklərimizi müştərilərimizin yararına istifadə edirik.

Bizim maliyyə, mühasibat və audit  xidmətlərimiz aşağıdakı fəaliyyətləri əhatə edir:

• Gündəlik mühasibat xidmətlərinin təmin edilməsi, milli və beynəlxalq standartlara  uyğun olaraq.
• Uçot siyasətinə dair tövsiyyələrin verilməsi və hazırlanmasına dəstək olmaq.
• BMUS uyğun olaraq maliyyə hesabatlarının hazırlanmasına dəstək.
• Nəzarətsiz mühasibat uçotunun bərpasına dəstək olmaq.
• Audit (mühasibatlığın yoxlanılması) xidmətləri.
• İdarəetmə hesabatlarının tərtib edilməsi və optimallaşdırılması.
• Vergi hesabatlarının tərtib edilməsində dəstək olmaq.
• Əsas vəsaitlərin inventarizasiyası və amortizasiya cədvəllərinin hazırlanması.

Audit, şirkətlərin maliyyə və iş proseslərini təhlil edərək, məlumatların doğruluğunu və güvənirliliyini yoxlayan təhlükəsizlik prosesidir. Bu proses, bir şirkətin fəaliyyətinin və maliyyə siyasətinin təhlükəsiz və əhəmiyyətli olmasını təmin edir. Audit yoxlamasının şirkətlər üçün ən əhəmiyyətli faydası, iş əməliyyatları ilə bağlı dəqiqlik və transparensiyanın təmin edilməsidir.

Auditor rəyi auditorun (auditor təşkilatının) imzası və möhürü ilə təsdiq olunmuş, audit aparılan təsərrüfat subyektinin maliyyə vəziyyətinə, maliyyə-təsərrüfat əməliyyatlarının qanuniliyinə, illik maliyyə hesabatları maddələrinin doğruluğuna, mühasibat uçotunun ümumi vəziyyətinə verdiyi qiyməti əks etdirən və bütün hüquqi və fiziki şəxslər, dövlət hakimiyyəti və idarəetmə orqanları, habelə məhkəmə orqanları üçün hüquqi əhəmiyyəti olan rəsmi sənəddir.

Audit yoxlaması 2 növ olur:

• məcburi
• könüllü (müəssisənin öz təşəbbüsü ilə)

Məcburi Audit- İcbari Audit

İcbari Audit yoxlaması, Azərbaycan Audit palatasının tələblərinə əsasən, Qapalı və Açıq Səhmdar Cəmiyyətləri, habelə Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətləri əhatə edir. İcbari (Məcburi) Audit yoxlaması ildə bir dəfə həyata keçirilməlidir. Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətlərdə isə işçi sayı 51-dən yuxarı olduqda, və ya illik pul dövriyyəsi 3 milyondan çox olduqda. Bu hallarda icbari audit tələb olunur. Əks halda, qanun nəzərdə tutulmuş qaydada şirkətlərə sanksiyalar tətbiq edilir. Audit xidmətləri, şirkətlərə maliyyə fəaliyyətləri ilə bağlı məlumatların düzgün və dəqiqlik dərəcəsini yoxlama imkanı verir. Bu, şirkətlərin maliyyə siyasətini, hesabatları və operativ qərarlarını dəqiqliklə idarə etmələrini təmin edir.

İndi isə Azərbaycan şirkətləri üçün audit yoxlamasının üstünlüklərinə bir nəzər yetirək:

1. Ətraflı Analiz və Qiymətləndirmə: Audit, şirkətin bütün maliyyə məlumatlarını, iş proseslərini və fəaliyyətini ətraflı şəkildə təhlil edir. Bu, şirkətin nəzarətdə saxlanılmasına və mənfi halların və potensial risklərin zamanında aşkar edilməsinə kömək edir. Auditorlarımız, maliyyə məlumatlarını dəqiq şəkildə analiz edərək şirkətin iş proseslərinin nəzarətdə saxlanılmasını təmin edir. Bu, şirkətin gələcəkdə nələrinin daha effektiv olacağını proqnozlaşdırmaqda kömək edir.
2. Qanuni Tələblərə Uyğunluq: Azərbaycanın Audit palatasının və beynəlxalq standartlara uyğunluğu audit yoxlaması vasitəsilə yoxlanır. Bu, şirkətin qanuni tələblərə və standartlara uyğun fəaliyyət göstərdiyini sübut edir.
3. Risklərin İdentifikasiyası və İdarə edilməsi: Audit yoxlaması zamanı, şirkətin mövcud və potensial riskləri müəyyən edilir və bu risklərin effektiv şəkildə idarə olunması üçün tövsiyələr verilir. Bu, şirkətin səmərəliliyini artırır və nailiyyətli planlaşdırma imkanı yaradır. Auditorlarımız, şirkətin müvafiq iş proseslərinin təhlükəli sahələrini və risk faktorlarını dəqiqləşdirir və idarə etmək üçün ən yaxşı tədbirləri tövsiyə edir.
4. Ümumi İdarəetmə Performansının İncələnməsi: Audit prosesi, şirkətin idarəetmə sistemlərini və proseslərini dəqiqləşdirir. Bu, iş proseslərinin effektivliyini artırmaq üçün tövsiyələr təqdim edərək şirkətin inkişafına kömək edir.  Auditorlarımız, şirkətin idarəetmə strukturlarını, səmərəliliyini və nəzarət mekanizmlərini qiymətləndirir və yaxşılaşdırma üçün tövsiyələr təqdim edir.
5. Hissədarların və İnvestorların Güvəni: Audit yoxlaması, şirkətin hissədarlarına və potensial investisiyaçılara güvən yaradır. Audit olmadan, şirkət maliyyələri və fəaliyyəti ilə bağlı təxmin edilən risklərə dair real güvən yaratmaq mümkün olmaz.

Audit yoxlaması, şirkətlərin maliyyə fəaliyyətləri ilə bağlı dəqiqlik və dərəcəni yoxlamaq üçün ən əlverişli yol olaraq qəbul edilir. Audit prosesi, şirkətlərin maliyyə siyasəti və prosedurlarının effektivliyini və effektivliyini yoxlamağı və optimallaşdırmağı təmin edir. Audit xidmətləri, maliyyə hesabatlarının düzgünlüyünü yoxlamağı və şirkətlərin maliyyə keyfiyyətini artırmaq üçün vacibdir. Audit, şirkətlərin maliyyə siyasəti və prosedurlarının effektivliyini və dəqiqliyini yoxlamaq üçün vacibdir. Bu, şirkətlərin maliyyə fəaliyyətləri ilə bağlı dəqiqlik və transparensiyanın təmin edilməsi üçün ən əlverişli yolların biri olaraq qəbul edilir.

Audit yoxlamasının şirkətlərə tətbiq edilməsinin səbəblərindən biri də maliyyə siyasəti və prosedurlarının dəqiqliyini və effektivliyini yaxından nəzarət altında saxlamaqdır. Audit yoxlaması prosesi, şirkətlərin maliyyəsi ilə bağlı prosedurlarının və iş əməliyyatlarının effektivliyini qiymətləndirir. Bu, şirkətlərə maliyyə fəaliyyətləri ilə bağlı məlumatların dəqiqliyini və dərəcəsini təmin etmək üçün vacibdir. Audit prosesi, şirkətlərin maliyyə hesabatlarının dəqiqliyini yoxlamağa və dərəcəni artırmağa kömək edir.

Mühasibat və vergi uçotu istənilən şirkət üçün çox önəmlidir. Bu uçotların dəqiq və etibarlı şəkildə həyata keçirilməsi şirkətin maliyyə sağlamlığını gücləndirməyə və möhkəmləndirməyə kömək edir.
Mühasibat və vergi uçotunun mürəkkəbliyini və vacibliyini nəzərə alsaq, şirkətin maliyyə işlərini mütəxəssislərin öhdəsinə vermək böyük üstünlükdür.

“Abacus Audit & Consulting” LLC bu xidmətləri peşəkarcasına yerinə yetirən mütəxəssislərdən ibarət etibarlı şirkətdir. Əməkdaşlıq çərçivəsində siz təcrübəli və etibarlı mühasibat və audit komandası ilə əməkdaşlıq etmək imkanı əldə edirsiniz.

“Abacus Audit & Consulting” LLC yeni müştərilərinə çox sərfəli kampaniya təklif edir.

Bizimlə əməkdaşlığa yeni başlayan müştərilərimiz ilk ay ərzində mühasibat, vergi uçotu və konsultasiya xidmətlərimizdən tamamilə ödənişsiz şəkildə yararlana biləcəklər. Bu, yalnız maliyyə baxımından sərfəli təklif deyil, həmçinin sizə etibarlılıq və keyfiyyət vəd edən bir təklifdir. Yəni kampaniya çərçivəsində biz sizə yalnız ödənişsiz xidmət deyil, həmçinin işimizin keyfiyyətini göstərərək şirkətimizin etibarlılığını təqdim edirik.

“Abacus Audit & Consulting” LLC-nin təqdim etdiyi vergi uçotu və konsultasiya xidmətləri ilə siz biznesinizin maliyyə sağlamlığını möhkəmləndirə, daha yaxşı qərarlar qəbul edə və hədəflərinizə daha sürətli çata bilərsiniz.

Qeyd: Kampaniya 2023-cü ilin iyun, iyul və avqust aylarında “Abacus Audit & Consulting” LLC ilə əməkdaşlığa başlayacaq şirkətlər üçün keçərlidir.

Vaxt itirmədən əlaqə saxlayın və ödənişsiz xidmətdən yayarlanın!

✉️ E-poçt: [email protected] | 📲 Mob: +99455 2134939 | ☎️ Tel: +99412 3108659

Məlum olduğu kimi, Vergi Məcəlləsinə əsasən, idxal edilən əmlak istisna olmaqla, müəssisənin nizamnamə kapitalına pay şəklində hər hansı əmlakın qoyulması ƏDV-dən azad olunan əməliyyat hesab edilirdi. Eyni zamanda, Vergi Məcəlləsinin müvafiq maddəsinə uyğun olaraq, ƏDV-dən azad edilən, yaxud ƏDV-yə cəlb olunmayan əməliyyatlar aparan şəxslər tərəfindən mallar (işlər və xidmətlər) alınarkən ödənilmiş ƏDV məbləği əvəzləşdirilmir. Bu baxımdan, Vergi Məcəlləsinin tələblərinə əsasən, aktivin nizamnamə kapitalına qoyulduğu zaman həmin aktivə görə ödənilib əvəzləşdirilmiş ƏDV məbləğlərinin yenidən dövlət büdcəsinə bərpa olunması təmin edilirdi.

Vergi Məcəlləsində edilmiş son dəyişikliklərə əsasən, ƏDV ödəyiciləri tərəfindən aparılan belə əməliyyatlar üzrə vergi ödəyicisinin vergi yükünün azaldılması və investisiya qoyuluşlarının stimullaşdırılması məqsədilə müəssisənin nizamnamə fonduna (kapitalına) pay şəklində əsas vəsaitlərin qoyulması ƏDV-yə sıfır dərəcə ilə cəlb ediləcək. Belə ki, əsas vəsaitlərin pay şəklində qoyuluşu onun müqabilində bilavasitə digər əmlakın əldə edilməsi ilə əlaqədar olmadıqda, qeyd olunan əməliyyat ƏDV-yə sıfır dərəcə ilə cəlb ediləcək və həmin əsas vəsaitlərə görə ödənilmiş ƏDV məbləğləri əvəzləşdiriləcək.

Məlum olduğu kimi, Vergi Məcəlləsinə əsasən, idxal edilən əmlak istisna olmaqla, müəssisənin nizamnamə kapitalına pay şəklində hər hansı əmlakın qoyulması ƏDV-dən azad olunan əməliyyat hesab edilirdi. Eyni zamanda, Vergi Məcəlləsinin müvafiq maddəsinə uyğun olaraq, ƏDV-dən azad edilən, yaxud ƏDV-yə cəlb olunmayan əməliyyatlar aparan şəxslər tərəfindən mallar (işlər və xidmətlər) alınarkən ödənilmiş ƏDV məbləği əvəzləşdirilmir. Bu baxımdan, Vergi Məcəlləsinin tələblərinə əsasən, aktivin nizamnamə kapitalına qoyulduğu zaman həmin aktivə görə ödənilib əvəzləşdirilmiş ƏDV məbləğlərinin yenidən dövlət büdcəsinə bərpa olunması təmin edilirdi.

Vergi Məcəlləsində edilmiş son dəyişikliklərə əsasən, ƏDV ödəyiciləri tərəfindən aparılan belə əməliyyatlar üzrə vergi ödəyicisinin vergi yükünün azaldılması və investisiya qoyuluşlarının stimullaşdırılması məqsədilə müəssisənin nizamnamə fonduna (kapitalına) pay şəklində əsas vəsaitlərin qoyulması ƏDV-yə sıfır dərəcə ilə cəlb ediləcək. Belə ki, əsas vəsaitlərin pay şəklində qoyuluşu onun müqabilində bilavasitə digər əmlakın əldə edilməsi ilə əlaqədar olmadıqda, qeyd olunan əməliyyat ƏDV-yə sıfır dərəcə ilə cəlb ediləcək və həmin əsas vəsaitlərə görə ödənilmiş ƏDV məbləğləri əvəzləşdiriləcək.

Prezident İlham Əliyev “Dövlət rüsumu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə qanunu imzalayıb.

“Qafqazinfo” xəbər verir ki, qanuna əsasən, Azərbaycan ərazisində haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə 10 gün müddətində 1 il 6 ayadək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1600 manat, 2 ilədək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1800 manat dövlət rüsumu müəyyənləşib. Bu halda 15 gün müddətində 1 il 6 ayadək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1400 manat, 2 ilədək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1600 manat dövlət rüsumu alınacaq.

Qanuna görə, 20 gün müddətində 1 il 6 ayadək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1200 manat, 2 ilədək iş icazəsinin verilməsi və müddətinin uzadılması üçün 1400 manat dövlət rüsumu müəyyənləşib.

Yuxarıda qeyd olunan müddətlər 2023-cü il yanvarın 1-dən 5 il müddətinə Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə iş icazəsinin verilməsinə və müddətinin uzadılmasına görə 5 iş günü azaldılmaqla tətbiq ediləcək.

Miqrasiya Məcəlləsinə əlavə edilən yeni – 69.1-1-ci maddəyə əsasən isə Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində əmək fəaliyyətinə cəlb edilən əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə münasibətdə iş icazəsinin müddəti hər dəfə 2 ildən çox olmamaq şərtilə uzadıla bilər. Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində əmək fəaliyyətinə cəlb edilənlər istisna ilə, qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən yenə də əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə ümumi əsaslarla iş icazəsi 1 il müddətinə verilə, onun müddətinin isə hər dəfə 1 ildən çox olmamaq şərtilə uzadıla bilər.

Miqrasiya Məcəlləsinin 51.5-ci maddəsinə görə iş icazəsinin verilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilən əmək miqrasiyası kvotası çərçivəsində həyaya keçirilir. Dəyişiklik bu qayda Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində əmək fəaliyyətinə cəlb edilən əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə tətbiq ediləcək.

Qanun 2023-cü il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir.

Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində işləyən mütəxəssislər üçün güzəştlər müəyyənləşib.

“Qafqazinfo”  xəbər verir ki, bu, Prezident İlham Əliyevin təsdiqlədiyi Əmək Məcəlləsinə dəyişiklikdə əksini tapıb.

Qanuna əsasən, xüsusi rütbəli şəxslər istisna olmaqla, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə işləyən mütəxəssis peşə, orta ixtisas və ali təhsil haqqında dövlət sənədi və son 60 ay ərzində ən azı 24 ay əmək stajı olan və işğaldan azad edilmiş ərazilərdə əmək müqaviləsi (kontraktı) əsasında işləyən şəxsdir.

İşğaldan azad edilmiş ərazilərində 5 il müddətində – 1 yanvar 2023-cü ildən 1 yanvar 2028-ci ilədək işləyən mütəxəssislər aşağıdakı şərtlər birgə mövcud olduğu hallarda bu Məcəllədə və Azərbaycan Respublikasının digər qanunlarında nəzərdə tutulan güzəştlərdən və imtiyazlardan istifadə etmək hüququna malik olacaqlar:

– mütəxəssislərin əmək müqaviləsi (kontraktı) bağladıqları işəgötürən (o cümlədən hüquqi şəxs olduqda onun Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq uçota alınmış filialı, nümayəndəliyi) Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində vergi uçotunda olduqda;

– mütəxəssislərin əmək müqaviləsi (kontraktı) üzrə iş yeri Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yerləşdikdə;

– mütəxəssislər Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində məskunlaşdıqda;

Yuxarıda qeyd olunan şərtlər pozulduqda güzəştlərin və imtiyazların tətbiqi dayandırılacaq.

Bu mütəxəssislər xüsusi şəraitdə tətbiq edilən əmək haqqı alanlar kateqoriyasına daxil edilir. Başqa sözlə, azad edilmiş ərazilərində işləyən mütəxəssislərin əmək haqqının yüksək məbləğdə ödənilməsini təmin edən artımlar (əmsallar) müəyyən ediləcək.

Eyni zamanda, layihəyə əsasən, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə işləyən mütəxəssislərin əlavə məzuniyyəti hüququ da müəyyənləşir, onlara əsas və əlavə məzuniyyətlərin müddətindən asılı olmayaraq 5 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyət veriləcək.

Bu mütəxəssislərə əmək münasibətlərində güzəştlərin, imtiyazların və əlavə təminatların müəyyən edilməsi ayrı-seçkilik hesab edilmir.

Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 may 2022-ci il tarixli Fərmanı ilə “Fiziki şəxs olan istehlakçılar tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərdən nağdsız qaydada alınmış yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinə görə ödənilmiş əlavə dəyər vergisinin qaytarılması Şərtləri və Qaydası” təsdiq edilib.

Fərmanın icrası ilə bağlı fiziki şəxs olan istehlakçılar tərəfindən Azərbaycan Respublikası ərazisində bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərdən nağdsız qaydada alınmış yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinə görə ödənilmiş əlavə dəyər vergisinin bir hissəsinin qaytarılması ilə bağlı MTK tərəfindən e-qaimələrin tərtib edilməsi və alıcılar tərəfindən müraciətlərin edilməsi üçün İnternet Vergi İdarəsində müvafiq portal yaradılıb (https://new.e-taxes.gov.az/eportal/az/login/) və 21 noyabr 2022-ci il tarixdən istifadəyə verilib.

Belə ki, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər bu portala daxil olaraq alıcı fiziki şəxsə qaydaların tələblərinə uyğun e-qaimə faktura tərtib edir, alıcı isə öz növbəsində aldığı e-qaimə fakturanın məlumatlarının doğruluğunu yoxlayaraq təsdiq edir. Bundan sonra, alıcı şəxsi kabinetində yerləşən keçid vasitəsilə qaydaların tələblərinə uyğun şəkildə ödənişləri həyata keçirmək üçün Hökumət Ödəniş Portalının “Kommunal” ödənişlər bölməsinin “Yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin alışı üzrə ödənişlər” altbölməsinə daxil olur (Alıcının fərdi qaydada banka yaxınlaşaraq ödənişi həyata keçirmək imkanı mövcuddur). Burada FİN və qaimənin nömrəsi barədə məlumatlar daxil edilməklə ödənişlər həyata keçirilir. Ödənişlər tam etdikdən sonra alıcının elektron kabinetində müvafiq ərizə forması doldurulur və təsdiqedici sənədlər əlavə olunaraq portal vasitəsilə ƏDV-nin geri qaytarılması ilə bağlı müraciət edilir.

Müraciət avtomatik olaraq vergi orqanına daxil olur və müvafiq risk qiymətləndirilməsi aparılır. Risk qiymətləndirilməsinin nəticələri üzrə ƏDV-nin bir hissəsinin geri qaytarılmasından imtina edildikdə, bu barədə əsaslandırılmış inzibati akt qəbul olunur və 2 iş günü müddətində alıcının elektron kabinetə göndərilir. Alıcı ƏDV-nin geri qaytarılmasından imtinadan inzibati qaydada və məhkəməyə şikayət verə bilər.

Yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin çıxarışı olduğu halda fiziki şəxslərlə bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər arasında alqı-satqı müqaviləsi notarial qaydada təsdiq edilir. Bu zaman vəsaitin daşınmaz əmlaka sərəncam müqavilələrinin mötəbərliyini və hüquqi baxımdan icrasının tamlığını təmin etmək məqsədilə tərəflərin biri-birinə ödəməli olduqları pul məbləğləri notariusun bankda açdığı depozit hesabı vasitəsilə köçürülür. Alqı-satqı müqaviləsi notarial qaydada təsdiqləndikdə, alıcı müvafiq e-qaimə fakturanı notariusa təqdim etməli və notariusdan ödənişin, müvafiq qaydada, əsas məbləğini satıcının bank hesabına, ƏDV məbləğini isə ƏDV depozit hesabına köçürülməsini tələb etməlidir.

Vətəndaşlar müraciət zamanı ödəniş formasına qoyulan tələblərlə yanaşı, aşağıdakı məqamlara da diqqət yetirməlidirlər:

• Alıcı yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin dəyərini satıcıya nağdsız qaydada tam şəkildə ödədikdən sonra, 90 gündən gec olmayaraq, ƏDV-nin qaytarılması məqsədilə portalda qeydiyyatdan keçərək elektron kabinet yaratmalı və müvafiq sənədlər əlavə etməklə elektron kabinet vasitəsilə müraciətini portala göndərməlidir;
• Alıcı eyni binadan 1, yaxud bir neçə yaşayış və (və ya) qeyri-yaşayış sahəsi aldıqda, ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması mexanizmi alınmış sahələrin hər biri üzrə 500 kvadratmetrdən çox olmayan hissəyə mütənasib ödənilmiş ƏDV-yə tətbiq edilir;
• ƏDV bir hissəsi alınmış yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin dəyəri nağdsız qaydada satıcıya tam şəkildə ödənildiyi halda qaytarılır;
• Qaytarılacaq ƏDV məbləği müvəkkil bank tərəfindən bank əməliyyatlarının aparılmasına görə xidmət haqları çıxılmaqla alıcıya 30 iş günü müddətində müvəkkil bank vasitəsilə qaytarılır.

Son bir neçə ildə əhalinin böyük marağına səbəb olmuş layihələrdən biri də alınmış mallara və xidmətlərə görə ödənilmiş əlavə dəyər vergisinin (ƏDV) bir hissəsinin geri alınmasıdır.

Təsadüfi deyil ki, ən son məlumata görə, ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması üçün “www.edvgerial.az” portalında 1,9 milyona yaxın istifadəçi qeydə alınıb. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin yaydığı axırıncı məlumata görə, “ƏDV geri al” layihəsinin tətbiq edildiyi vaxtdan 2022-ci ilin sentyabrınadək portalda qeydiyyatdan keçmiş istehlakçılara ümumilikdə 732 milyon 105 min 401 kassa çeki üzrə 305,5 milyon manatdan çox, təkcə bu ilin yanvar-avqust ayları ərzində isə 303 milyon 851 min 384 çek üzrə 133,6 milyon manatdan çox ƏDV məbləği geri qaytarılıb.

Bəs ƏDV-ni harada və hansı məhsullar üzrə geri almaq olur?

Bu barədə Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən xeyli maarifləndirici məlumatlar paylaşılsa da, əhalinin müəyyən hissəsində sual yaradan məqamlar var.

APA bu barədə araşdırma edərək ƏDV-ni geri qaytaran xidmət və məhsullara bir daha aydınlıq gətirib.

Qeyd edək ki, ƏDV-nin müəyyən hissəsinin qaytarılması üçün alış-veriş edən və ya xidmətlərdən yararlanan tərəf fiziki şəxs, satıcı və ya xidmət göstərən tərəf isə ƏDV ödəyicisi olmalıdır. Eyni zamanda, alınan mal və ya xidmətlər də bu vergi növünün ödəyicisi olmalıdır. O da əlavə edilməlidir ki, ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması yalnız yeni nəsil kassa aparatlarının tətbiq olunduğu obyektlərdə mümkündür.

Məlumdur ki, buğda ununun və çörəyin, heyvan və quş ətinin satışı 2024-cü ilədək ƏDV-dən azad edilib. Həmçinin bu ildən kitabların satışına da ƏDV tətbiqi aradan qaldırılıb.

Eyni zamanda, cari ildən üç il müddətində kənd təsərrüfatı məhsullarının pərakəndə satışı zamanı ƏDV malın bütöv məbləğindən deyil, ticarət əlavəsindən hesablanan verginin məbləği hesab edilir. Bu da o deməkdir ki, həmin məhsullara hesablanan ƏDV məbləği də digər məhsullarla müqayisədə azdır.

Ancaq burada bir məqam da var ki, ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılması bu vergi tətbiq edilən heç də bütün məhsullara şamil edilmir. Vergi Məcəlləsinin 165.5-ci maddəsində ƏDV-nin bir hissəsinin qaytarılmadığı məhsullar müəyyən edilib. Buraya neft və qaz məhsulları, avtomobillər, alkoqollu içkilər və tütün məmulatları aiddir.

Lakin o da vurğulanmalıdır ki, Vergi Məcəlləsinin 1 yanvar 2022-ci il tarixdən qüvvəyə minmiş müddəalarına əsasən, həmin tarixdən fiziki şəxs olan istehlakçılara göstərilmiş tibbi xidmətlərə görə ödənilmiş ƏDV-nin də bir hissəsinin geri qaytarılması həyata keçirilir.

Hazırda qaytarılan məbləğ nağdsız qaydada ödənilmiş ƏDV-nin 15 faizini, nağd qaydada ödənilmiş ƏDV-nin 10 faizini təşkil edir. 2023-cü ildən isə nağdsız qaydada ödənilmiş ƏDV-nin 20 faizinin, nağd qaydada ödənilmiş ƏDV-nin isə 10 faizinin geri qaytarılacağı gözlənilir.

Lakin burada da istisna var. Belə ki, cari ildən fiziki şəxs olan istehlakçılar tərəfindən ölkə ərazisində bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərdən nağdsız qaydada alınmış yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinə görə ödənilmiş ƏDV-nin geri qaytarılan hissəsi onun 30 faizini təşkil edir. Vergi Məcəlləsinin 165.6-cı maddəsinə görə, bu, fiziki şəxs olan istehlakçılar eyni binadan bir və ya bir neçə yaşayış və (və ya) qeyri-yaşayış sahələrini aldıqda, ƏDV-nin qaytarılması alınmış yaşayış sahəsinin 500 kvadratmetr və qeyri-yaşayış sahəsinin 500 kvadratmetrdən çox olmayan hissəsinə mütənasib ödənilmiş ƏDV-yə tətbiq edilir.